De vijf seconden regel is eigenlijk niet 1 regel maar 3 verschillende regels. De regel geldt namelijk voor de volgende situaties:

1. Een zwaarbewaakte speler die een levende bal in zijn handen houdt moet de bal binnen vijf seconden passen, schieten of dribbelen.
2. Een speler die een inworp uitvoert moet de bal binnen vijf seconden passen nadat hij de bal van de scheidsrechter heeft ontvangen.
3. Een vrijeworpschutter moet de bal binnen vijf seconden schieten nadat hij de bal van de scheidsrechter heeft ontvangen.

Een paar belangrijke dingen om hier op te merken:

1. Een speler wordt zwaar bewaakt indien een tegenstander hem op een afstand van minder dan 1 meter legaal verdedigt.
2. Bij een inworp van achter de achterlijn na een score mag de speler die de bal inneemt zich achter de gehele achterlijn bewegen of de bal overpassen naar een teamgenoot achter de achterlijn. Het tellen van de vijf seconden begint echter op het moment dat de bal ter beschikking staat van de eerste speler.
3. Deze regel is bedoeld om spelers niet oneindig lang over het nemen van vrije worpen te laten doen. Het is niet de intentie van deze regel om een speler die op een normale manier een vrije worp neemt af te fluiten na 5.1 seconden.

Overtreding:

Als er sprake is van een vijf seconden overtreding, fluit de scheidsrechter af en krijgt de tegenstander de bal aan de zijlijn / eindlijn (het dichtste bij de plaats van de overtreding).

De acht seconden regel schrijft voor dat een team dat balbezit krijgt op zijn verdedigingshelft de bal binnen acht seconden op de aanvalshelft brengt.

Een paar belangrijke dingen om hier op te merken:

1. Het balbezit van een team begint als een speler van dat team balbezit verkrijgt over een levende bal.
2. De bal is op de aanvalshelft als:

–    de bal de aanvalshelft raakt

–    de bal wordt geraakt door een aanvaller die volledig met beide voeten in contact is met de aanvalshelft

–    de bal wordt gedribbeld door een aanvaller die volledig met beide voeten en de bal in contact is met de aanvalshelft.

3. De bal wordt geraakt door een verdediger of een scheidsrechter die met een deel van zijn lichaam in contact is met de aanvalshelft van het aanvallende teamDe acht seconden worden doorgeteld indien het aanvallende team een inworp krijgt op zijn verdedigingshelft als het gevolg van:

–    een uitbal

–    een speler van het aanvallende team gewond is geraakt

–    een sprongbalsituatie

–    een dubbelfout

–    gelijkwaardige straffen die elkaar opheffen

Als een bal terugkeert naar de eigen helft, zonder dat er sprake is van een overtreding, heeft een ploeg weer opnieuw acht seconden te tijd om de bal op de aanvalshelft te krijgen.

De scheidsrechter moet zichtbaar seconden tellen, zodat hij/zij exact weet hoeveel seconden er nog over zijn.

Indien er sprake is van een acht seconden overtreding, fluit de scheidsrechter af en krijgt de tegenstander de bal aan de zij- of eindlijn (het dichtste bij de plaats van de overtreding).

De schotklok-regel is van toepassing in alle bekercompetities (alle categorieën) en alle landelijke competities: Eredivisie en 1e divisie, zowel voor jongens/mannen als meisjes/vrouwen. Naast deze competities wordt deze regel toegepast bij de senioren competities in de 2e en 3e divisie, zowel bij de mannen als vrouwen.

Deze schotklok geeft aan hoeveel seconden een ploeg nog heeft om een schot te nemen.

Als een team voor het eerst controle over de bal heeft, dan krijgt zij 24 seconden om de doelpoging te maken. In speciale situaties zal dat nog maar 14 seconden zijn.

Er moet een schot worden genomen voordat het signaal van de schotklok klinkt Als de bal de ring niet raakt wordt de schotklok niet terug gezet en loopt deze door. Het maakt niet uit of dit door een schot, een pass of op een andere manier is gebeurd. De schotklokperiode van 24 seconden begint als een speler op het veld balbezit heeft.

Er is sprake van een overtreding als een ploeg het niet lukt om binnen 24 seconden een doelpoging te maken, waarbij de bal of in de ring gaat of de ring raakt. Raakt de bal de ring wel dan zal bij balbezit een nieuwe schotklokperiode gaan lopen. Als het aanvallende team weer balbezit verkrijgt dan wordt de schotklok naar 14 seconden terug gezet, en als dit het verdedigende team is een volledige periode van 24 seconden zijn.

De schotklok stopt bij elk fluitsignaal.

Een schotklokperiode gaat opnieuw in als:

• er gefloten is voor een fout. In dit geval is het bepalend of dit op de aanvalshelft of verdedigingshelft wordt gedaan. Op de verdedigingshelft zal een nieuwe periode van 24 seconden starten. Op de aanvalshelft kijken we eerst of er meer of minder dan 14 seconden op de schotklok staat. Als dit meer is, dan blijft de schotklok zo staan. Als het minder is gaat de schotklok terug naar 14 seconden;
• er is gefloten voor een overtreding;
• de wedstrijd wordt onderbroken door een scheidsrechterstime-out veroorzaakt door de verdedigende ploeg (blessure, losse veter); of door iets waar beide ploegen niets aan kunnen doen (bal in het veld, klok staat stil);
• bij een score;
• als de bal de ring raakt;
• bij wisseling van balbezit.

Als de bal alleen het bord raakt of de ring mist, nadat het signaal van de schotklok heeft geklonken, wordt de wedstrijd niet onderbroken. De schotklokperiode blijft dan door lopen.

Wanneer de ploeg, die balbezit had, ook balbezit krijgt als gevolg van beurtelings-balbezit-regel, dan wordt de schotklok niet teruggezet.

Als de bal alleen het bord raakt of de ring mist, nadat het signaal van de schotklok heeft geklonken en het is overduidelijk dat de tegenstander (in dit geval de verdedigende ploeg) rechtstreeks in het bezit van de bal komt, wordt de wedstrijd niet onderbroken.

Dus als de aanvallende ploeg weer balbezit krijgt, of als het niet duidelijk is dat de verdedigende ploeg controle over de bal krijgt, dan moet er voor een schotklokovertreding gefloten worden.

Indien er sprake is van een schotklokovertreding, fluit de scheidsrechter af en krijgt de tegenstander de bal aan de zij- of eindlijn (het dichtste bij de plaats van de overtreding).

De scheidsrechters fluiten voor ‘balvast’ als twee of meer spelers van verschillende teams de bal vast hebben. Dat kan met één of meer handen stevig op de bal.

Als de scheidsrechter voor ‘balvast’ fluit, is er sprake van een sprongbalsituatie. Omdat er maar één sprongbal wordt gegeven bij het begin van de wedstrijd, gebruiken we in alle andere gevallen de ‘beurtelings balbezit’-regel.

De ploeg die bij de eerste sprongbal geen controle over de bal heeft, krijgt bij de volgende sprongbalsituatie de bal aan de zij- of eindlijn. Dat is altijd zo dicht mogelijk bij de plek waar de sprongbalsituatie gebeurde.

Bij de volgende sprongbalsituaties krijgen de teams om beurten de bal aan de zij-of eindlijn. Dat wordt aangegeven met een pijl die wijst in de richting, waarin het team speelt dat de bal gaat krijgen. Die pijl heet ‘beurtelings balbezitpijl’.

Vervolgens wordt de pijl na elke sprongbalsituatie gedraaid, zodat bij een volgende sprongbalsituatie de andere partij de bal krijgt.

Aan het begin van het 2e, 3e en 4e kwart, en eventuele verlengingen, bepaalt de pijl welke ploeg de bal aan de middellijn in mag nemen.

Bij de sprongbal staat de hoofdscheidsrechter met het gezicht naar de jurytafel om de bal op te gooien. Zijn collega staat bij de jurytafel. Die let op overtredingen bij de sprongbal en geeft het tijd-in signaal.

De scheidsrechter die de bal heeft opgegooid, blijft daar staan om daarna achter de aanval aan te sluiten. De andere scheidsrechter loopt naar de eindlijn van de richting waarin de aanval gaat.

Tip voor scheidsrechters: Kijk na afloop van het 2e kwart welke ploeg recht heeft op het eerstvolgende balbezit. Draai dan de pijl om. Zorg dat de juryleden gezien hebben dat je de pijl gedraaid hebt. Op deze manier weet je zeker dat aan het begin van het 3e kwart de juiste ploeg de bal in gaat nemen.

Overtredingen bij de sprongbal

• Springer raakt de bal vóórdat deze het hoogste punt bereikte;
• Springer gaat op of over de middellijn vóór de eerste reglementaire tik;
• Springer verlaat zijn positie vóór de eerste reglementaire tik;
• Springer raakt meer dan twee keer de bal vóórdat deze in aanraking is geweest met de grond, de basket, het bord of niet-springers;
• Springer stompt de bal;
• Springer staat met zijn voet buiten de cirkel (voorkómen);
• Springer pakt de bal vast vóórdat deze, na de eerste reglementaire tik, in aanraking is geweest met grond, basket, bord, niet-springer;
• Ploeggenoten blijven naast elkaar staan rond de cirkel, als een tegenstander ertussen wil staan (voorkómen);
• De niet-springers verlaten hun positie of komen in de cirkel vóór de eerste reglementaire tik.

Beurtelings balbezit/sprongbalsituaties

• Bij balvastsituaties tussen twee of meerder spelers (niet te snel fluiten);
• Bij gelijktijdig aanraken door twee spelers van de bal bij een uitbal;
• Bij tegenstrijdige beslissingen van de scheidsrechters bij uitbal (maak afspraken als scheidsrechters om dit te voorkomen);
• Bij gelijktijdige overtredingen van 2 partijen en scheidsrechters beslissen tegenstrijdig;
• Als de bal op de basketsteun klem komt te zitten, en er volgen geen vrije worpen of volgt geen balbezit aan de zijlijn;
• Als de bal toevallig vanonder door de basket gaat;
• Speciale situatie: Na een scheidsrechters time-out en er was onduidelijk balbezit;
• Speciale situatie: Dubbelfout zonder balbezit en er geen geldige score is gemaakt.

Bij een inworp dien je de bal van buiten het veld weer in het spel brengen, vanaf een plaats die de scheidsrechter aanwijst. De scheidsrechter overhandigt de bal aan de speler die de inworp gaat doen, behalve bij het innemen van de bal na een score. Na een score mag een speler direct de bal pakken en langs de hele achterlijn lopen, voordat hij de bal inneemt. 

Zodra de scheidsrechter de bal aan jou geeft, heb je 5 seconden om de bal naar een andere speler in het veld te passen. Het tellen begint op het moment dat de scheidsrechter de bal aan de speler heeft gegeven.

Tip voor scheidsrechters: Soms zie je dat er strak verdedigd wordt, waardoor een ploeg het wel eens moeilijk zou kunnen krijgen om de bal binnen 5 seconden in te nemen. Begin dan als scheidsrechter direct met zichtbaar tellen, zodat er voor iedereen duidelijkheid is als je moet gaan fluiten voor een 5 seconden overtreding.

De zijlijnen en eindlijnen horen niet bij het veld. De lijn is een denkbeeldige muur. Over de lijn, op het veld stappen door de nemer bij een inworp mag niet. Op de lijn staan mag wel. 

Tip voor scheidsrechters: Een speler die een kleine lijnovertreding maakt bij het innemen van de bal na een score, zonder dat er een verdediger is, fluit je niet terug. Dat doe je wel als de tegenstander een full court press speelt.

Andere spelers mogen niet met hun lichaam of een gedeelte daarvan op de achterlijn/zijlijn komen. Of over de achterlijn/zijlijn reiken. De bal moet gegooid worden (niet geven aan een speler) en door een andere speler in het veld geraakt worden. Anders moet de inworp worden overgenomen.

Wanneer je de bal hebt voor een inworp mag je niet meer dan totaal 1 meter opzij bewegen van de plaats die door de scheidsrechter is aangewezen. Je mag dus wel 50 cm naar links, en dan weer 50 cm naar rechts stappen. Je mag wel loodrecht naar achteren stappen als daar ruimte is.

In sommige zalen is weinig ruimte om het speelveld en kan een speler niet naar achteren om een inworp te nemen. In dat geval geldt er een gebied van één meter in het veld waarin geen spelers mogen komen. Dus ook geen medespelers. 

Aan het begin van het 2e, 3e en 4e kwart en eventuele verlengingen wordt de bal ingenomen ter hoogte van de middellijn, tegenover de jurytafel. De nemer staat met één voet op de aanvalshelft, en met één voet op de verdedigingshelft. Hij mag dan terugspelen naar zijn eigen helft.

EXTRA
Tijdens de laatste 2 minuten van het 4e kwart, en tijdens de laatste 2 minuten van een verlenging is er een bijzondere situatie mogelijk. Een ploeg die balbezit heeft op de eigen helft én zelf een time out aanvraagt (b.v. na een score van de tegenpartij, of bij een fluitsignaal van de scheidsrechter), krijgt de bal na de time out op de aanvalshelft, ter hoogte van het verlengde van de driepuntscirkel, tegenover de jurytafel.

Een doelende speler is een speler die, naar het oordeel van de scheidsrechter, een poging onderneemt te scoren door de bal te schieten, te dunken of te tikken.

De doelpoging begint bij het inzetten van een beweging, dit naar oordeel van de scheidsrechter, die met de bal direct door moet gaan naar de basket (zgn. doorgaande beweging). Deze beweging start al op het moment dat de bal tot rust komt in de hand(en) van de schutter.

Het tweetellenritme behoort officieel niet tot een doelpoging, het gaat om de hele beweging (act of shooting). In de meeste gevallen wordt de doelpoging echter met een tweetellenritme ingezet, denk aan een lay-up of een dunkactie.

De doelpoging duurt bij een stilstaande speler tot het moment dat de bal de handen heeft verlaten. Of bij een speler die in de lucht is tot het moment dat de speler weer met beide benen op de grond staat.

Als tijdens een doelpoging het fluitsignaal van de scheidsrechter klinkt, voordat de bal door de ring gaat, dan telt het punt toch als de bal daarna door de basket gaat.

Vasthouden is ongeoorloofd persoonlijk contact met een tegenstander, waardoor zijn bewegingsvrijheid wordt belemmerd. Dit contact (vasthouden) kan met elk deel van het lichaam plaatsvinden.

Duwen is ongeoorloofd persoonlijk contact, door met een lichaamsdeel een tegenstander, met of zonder bal, krachtig weg te duwen of proberen weg te duwen.

Een speler die de bal niet volgt, tegenover een tegenstander staat en zijn bewegingen volgt, is in principe verantwoordelijk voor ieder contact dat er plaatsvindt, tenzij er andere factoren in het spel zijn.

De uitdrukking ‘tenzij er andere factoren in het spel zijn’ heeft betrekking op
opzettelijk duwen, doordringen of hinderen door de andere speler.

Spelers die zich laten vallen, omdat ze de scheidsrechters willen laten denken dat er een fout op hen is gemaakt, maken ‘faking’.

Zij maken dus een valse beweging (fake), waardoor ze op onsportieve wijze hun directe tegenstander proberen een persoonlijke fout te laten krijgen.

Bij ‘faking’ zie je vaak een verdediger die bij heel licht contact plotseling omvalt. Of een speler die heel veel theater maakt als hij licht gehinderd wordt. Dat kan zowel een aanvaller zijn als een verdediger.

Wanneer een scheidsrechter vindt dat dit gedrag niet sportief is kan hij een waarschuwing geven aan de speler, en dat moet hij dan ook melden aan de coach van dat team. Dan geldt de waarschuwing voor elke speler van dat team. Bij iedere volgende fake zal een Technische fout worden gefloten.

Als de actie zo erg ‘fake’ is dat er zelfs geen contact is dan zal direct een technische fout gegeven worden, zonder waarschuwing vooraf. Hetzelfde geldt voor een heel licht contact met overdreven reactie.

De no-charge semi cirkelgebieden zijn op de speelvloer aangebracht met de bedoeling om een specifiek gebied te kunnen aanwijzen voor de interpretatie van doordring-/blokkeersituaties onder de basket.

Het gaat dan vooral om situaties waarbij een aanvallende speler, die in de lucht is bij een aanvallende actie op de basket, binnen de no-charge semicirkel komt.

Als er dan contact ontstaat tussen deze aanvaller en een verdedigende speler binnen het no-charge semicirkel gebied dan zal het contact niet als een aanvallende fout worden beoordeeld, wanneer:

• de aanvallende speler controle heeft over de bal als hij in de lucht is en,
• hij een doelpoging maakt of de bal weg passt en,
• de verdedigende speler met een voet contact heeft met het gebied van de no-charge semicirkel.

Je moet dus helemaal buiten de no-charge semicirkel staan als verdediger.

Dat geldt niet als de aanvallende speler in die actie illegaal gebruik maakt van zijn handen, armen, benen of lichaam.

Het sportieve verloop van een basketballwedstrijd vereist de volledige en loyale medewerking van de spelers, coaches, vervangers en verdere begeleiding van het team met de scheidsrechters en de tafelofficials.

Een inbreuk op ‘fair play’ wordt bestraft met een technische fout. Dit geldt voor spelers en alle mensen die op de spelersbank zitten.

De scheidsrechters kunnen technische fouten voorkomen door waarschuwingen te geven of zelfs kleine overtredingen over het hoofd te zien die duidelijk onbedoeld zijn en geen directe invloed hebben op het spel, tenzij dezelfde overtreding na een waarschuwing wordt herhaald.

Hier volgt een aantal voorbeelden van zaken die met een technische fout worden bestraft:

–    Onbeleefd communiceren, in woord en gebaar, met scheidsrechters, juryleden, tegenstanders of publiek;

–    Onbeleefd aanraken van scheidsrechters, juryleden;

–    Het negeren van waarschuwingen van de scheidsrechters;

–    Met de handen vlak voor de ogen van de tegenstander zwaaien;

–    Klappen, stampen of schreeuwen tegen een schutter;

–    Een tegenstander uitlokken en uitdagen;

–    Erg met de ellebogen zwaaien, zonder contact met de tegenstander (als er wel contact is dan is dit een onsportieve of diskwalificerende fout);

–    Na een score de bal aan raken, met de bedoeling het spel te vertragen;

–    Doen alsof er een fout is gemaakt of een klein contact erger doen lijken dan het werkelijk is (faking);

–    Onnodig aan de ring hangen.

Notatie

Een technische fout voor een speler wordt genoteerd met een T.

Een technische fout die wordt begaan door de coach, wordt bij hem genoteerd met een C (Coach).

Een technische fout die wordt begaan door iemand anders op de bank, inclusief de wisselspelers, wordt ook genoteerd bij de coach maar dan met een B (Bench).

Een technische fout van een speler die op het veld staat telt mee voor de teamfouten en technische fouten door een teamlid die op de bank zit tellen niet mee voor de teamfouten.

Straf

De straf van een technische fout is een (1) vrije worpen en daarna krijgt het team de bal dat balbezit had op het moment dat de technische fout werd gefloten.

De vrije worp van een technische fout wordt uitgevoerd voordat eventuele andere straffen worden uitgevoerd, ook al werden die eerder begaan.

Wedstrijd diskwalificatie

In onderstaande gevallen is er sprake van een wedstrijd diskwalificatie (game disqualification- GD). De betreffende speler of coach dient dan tijdens de wedstrijd de speelhal te verlaten en naar de kleedkamer te gaan. Hij mag ook het gebouw verlaten, maar plaatsnemen op de tribune of in de kantine is niet toegestaan.

Er wordt dan geen strafzaak bij de TGC aanhangig gemaakt en de officials en betreffende speler/coach hoeven geen verslag in te sturen naar de TGC

Wedstrijd diskwalificatie bij aantal fouten:

Speler     2 Onsportieve fouten

Speler     2 Technische fouten

Speler     1 Onsportieve fout en 1 Technische fout

Coach     2 Technische fouten C

Coach     3 Technische fouten B

Coach     3 Technische fouten C en B (bij elkaar)