oPLEIDINGEN oFFICIALS

Beginnen met fluiten 

Als beginnend scheidsrechter een wedstrijd leiden kan best spannend zijn. Goede begeleiding is daarom erg belangrijk. Om een beginnende scheidsrechter intrinsiek gemotiveerd te krijgen en houden, moet een vereniging drie zaken goed borgen: 

• Relatie: de scheidsrechter voelt zich verbonden met zijn vereniging, met zijn mede scheidsrechters en met de mensen die hem begeleiden. Zorg voor een praktijkbegeleider en/of een ervaren scheidrechter (buddy) naast hem.  

• Competentie: de scheidsrechter moet het gevoel hebben dat hij in staat is de taak goed te kunnen uitvoeren. Het plaatsen van een scheidsrechter op een wedstrijd van een te hoog niveau kan leiden tot onvrede en verlies van de motivatie. 

• Veilige omgeving: geef een beginnende scheidsrechter de mogelijkheid om kennis te maken met het vak van scheidsrechter in een veilige omgeving: Schreeuwende spelers, coaches en publiek motiveren een beginnende scheidsrechter namelijk niet om verder te gaan.

Opleiding beginnende scheidsrechters 

Er zijn drie mogelijkheden waarop verenigingen beginnende scheidsrechters kunnen opleiden: 

1. Opleiding door de vereniging zelf 
2. Opleiding door een particulier initiatief
3. Opleiding NBB

Opleiding door de vereniging zelf

Een vereniging kan er voor kiezen om de beginnende scheidsrechters zelf op te leiden. Men is dan ook verantwoordelijk voor het verzorgen van lesmateriaal en docenten. De vereniging kan zelf beslissen op welke manier de opleiding een verenigingscertificaat behaald kan worden. Een dergelijke scheidsrechter kan wedstrijden leiden die in onderstaand schema vallen onder de noemer ‘Vereniging’. Kortom, op de divisies 3,4 en 5.

Scheidsrechters die vanuit deze beginnerscursus door willen groeien om tweede divisie of hoger te gaan fluiten, hebben daar een BS2 licentie voor nodig. Daarvoor kunnen zij examen doen.

Opleiding door externe partij 

Tevens zijn er enkele particuliere initiatieven die cursussen aanbieden voor beginnende scheidrechters. Uiteraard staat het clubs vrij om deze af te nemen.  

Opleiding door de NBB – Jeugd Basketball Scheidsrechter 

Omdat niet elke club de mogelijkheid heeft om deze cursus zelf te organiseren, biedt de NBB de mogelijkheid om een cursus voor beginnende scheidsrechters af te nemen. Binnen de NBB is daarbij speciale aandacht voor het fluiten van jeugdwedstijden. Daarom heet deze cursus “ Jeugd Basketball scheidsrechter”: De jongste jeugd kent immers een iets andere aanpak (en regels) dan oudere jongeren. Tijdens deze cursus worden de cursisten uiteraard voorbereid op het BS2-examen, waarmee de cursist zijn of haar BS2-diploma kan behalen. Wil je als club deze opleiding afnemen, neem dan contact op met de afdeling opleidingen via opleidingen@basketball.nl.  

Hoewel de NBB-opleiding Jeugdbasketball Scheidsrechter een goede voorbereiding is op het examen, is het geen verplichte voorwaarde om het examen aan te mogen vragen. Ook als je jezelf op een andere manier hebt voorbereid (via een verenigingscursus, opleiding) kan je het examen aanvragen.  In alle gevallen geldt dat na het volgen van de opleidingen van de club, NBB, of derden er separaat een BS2 examen gedaan moet worden om officieel geaccrediteerd te worden. Hiermee borgt de NBB de kwaliteit van deze opleidingen. 

Waar mag ik fluiten? 

Leren door te doen & begeleiding binnen de club 

Fluiten leer je vooral ook door te doen, binnen een veilige omgeving. We stimuleren clubs om zeker beginnende scheidsrechters, zowel tijdens als na hun opleiding, goed te begeleiden. Deze rol noemen we de praktijkbegeleider. Indien een club kiest voor het opleidingstraject via de NBB, dan is het verzorgen van een praktijkbegeleider voor elke beginnende scheidsrechter een voorwaarde.   

Examen doen 

Je begint als scheidsrechter met het fluiten van wedstrijden in de vijfde tot en met derde divises. Wil je binnen de vereniging doorgroeien en fluiten op het hoogste  verenigingsniveau, bijvoorbeeld in de tweede divisie bij de jeugd, dan is het behalen van een bondsdiploma (BS2) verplicht. Dit is het BS2-diploma. Het BS2-examen kan alleen via de NBB worden afgenomen: zo waarborgt de bond dat elke BS2-scheidsrechter over dezelfde lat springt.   

Je kunt het examen afnemen via Mijn Basketball (NBB – Mijn NBB). Hier kun je ook alvast de opdrachtenset bekijken, zodat je weet wat er van jou verwacht wordt.

Je gaat bij het examen “bewijzen” dat je over het juiste niveau beschikt. Dit doe je onder andere door je eigen wedstrijden te analyseren en feedback te verzamelen van mede scheidsrechters, praktijkbegeleider en coaches.  Tevens analyseer je een landelijke scheidsrechter en/of ondersteun je deze door te tafelen.  

Het beoordelen van het examen valt onder de ‘Kwalificatiestructuur Sport’, en kan alleen door de NBB worden gedaan. Het examen wordt in het seizoen 2025-2026 gratis aangeboden. 

Scheidsrechters die zich door willen ontwikkelen en leiding willen geven aan de landelijke jeugdcompetities, groeien door via het behalen van een BS3 diploma.

Opleiding 

De NBB organiseert minimaal 6x per jaar een BS3 scheidsrechtersopleiding. Deze opleiding bestaat uit 4 modules: Basketballinzicht, spelregelkennis, arbitragetechniek en sportiviteit & leiderschap. Elke module bestaat uit (online) lesprogramma, een workshop en praktijkopdracht. De 4 praktijkopdrachten samen vormen je portfolio. In de agenda  NBB – Mijn NBB kun je vinden wanneer de volgende BS3 opleiding bij jou in de buurt gaat starten. De startdata zijn meestal in de periode oktober – december. De locaties worden medio juni bekend gemaakt. 

Leren door te doen &  feedback praktijkbegeleider 

Tijdens je opleiding blijf je natuurlijk fluiten op je club, maar je gaat ook twee oefenwedstrijden fluiten op landelijk niveau. De wedstrijden die hiervoor in aanmerking komen staan in de licentietabel scheidsrechters (zie tabel hoger op de pagina). De cursist neemt zelf contact op met de clubs die op dit niveau acteren, denk bijvoorbeeld aan de U12 eredivisie en/of U14 1e divisie (jongens en meisjes).  

Na de wedstrijd vraag je feedback aan de praktijkbegeleider en /of de coaches. Deze praktijkbegeleider verzorgt de deelnemer zelf. Dit is voorwaardelijk om deel te nemen aan de opleiding. 

Examen doen 

Het examen bestaat uit een portfolio deel een praktijkdeel.  Tijdens je opleiding doe je verschillende opdrachten. Als je alle opdrachten hebt afgerond, en deze positief zijn beoordeeld, gaan we het praktijkexamen plannen. Deze vindt plaats op een officiële L3 wedstrijd, samen met een ervaren scheidsrechter. Vaak zijn er centrale weekenden waarin de examens plaatsvinden, zoals de beslissingswedstrijden en de vooronders van de beker. 

Als je het praktijkexamen goed afrondt, mag je jezelf regionaal (BS3) scheidsrechter noemen en kun je jezelf opgegeven als NBB scheidsrechter. (Basketball.nl – NBB Scheidsrechters) 

(Inter)Nationaal scheidsrechter (BS4) 

Ben jij een aantal jaren actief in de landelijke jeugddivisies, krijg je positieve feedback/beoordelingen en wil je door ontwikkelen naar de top van onze competities? Dan is de route naar een Nationaal scheidsrechter iets voor jou! Je fluit dan wedstrijden in de WBL, promotiedivisie en belangrijkste jeugd competities (MU19 en VU21). Hiermee geef je leiding aan onze grootste talenten en misschien wel toekomstige internationals. 

Opleiding / begeleiding tijdens de opleiding / examens 

Op dit moment wordt de opleiding BS4 opnieuw vorm gegeven. Hierin bekijkt de bond hoeveel workshops er worden gegeven, hoe deze wordt geëxamineerd en hoe de praktijkbegeleiding is ingeregeld. De ambitie is om in medio september 2025 te starten met deze nieuwe opleiding.